Τρέξιμο στα σκοτεινά

                                                                                                   26 Μαρτίου 2008

Του Ντέιβιντ Έιμπελ

Την ώρα που οι φανοστάτες στους άδειους δρόμους σμιλεύουν σκιές, την ώρα που οι «κακοί» αλωνίζουν στα πάρκα της πόλης και οι περισσότεροι άνθρωποι είναι κουκουλωμένοι στη ζεστασιά του κρεβατιού, ο Τομ Γκούλετ είναι έξω, κάθιδρος, οι μύες του καίνε, ο γαλήνιος ύπνος … μακρινή εικόνα. Σχεδόν κάθε βράδυ, γύρω στα μεσάνυχτα, ο τολμηρός πλούσιος από τη Βοστόνη δένει τα κορδόνια του, στριμώχνει το κινητό του τηλέφωνο στο τσαντάκι μέσης και χαλαρώνει στο ρυθμικό άκουσμα των βημάτων του. 

«Είναι τόσο ήρεμα όσο ο ύπνος!», λέει ο Γκούλετ, 49 ετών. «Τι όμορφα να βρίσκεσαι έξω μόνος σου! Πόσο παράξενο αλλά και ευχάριστο είναι να νιώθεις τη βαθιά σιωπή της πόλης!»

Ο Γκούλετ και οι συναθλητές του, φορώντας ρούχα από αντανακλαστικά υλικά για να είναι ορατοί στο σκοτάδι, γνωρίζουν τους κινδύνους : λακκούβες που δεν φαίνονται, απρόσεχτοι οδηγοί, πάγος στην επιφάνεια του δρόμου και το χειρότερο, κακοποιοί. Το τρέξιμο μετά τη δύση του ήλιου ή πριν από την ανατολή, μπορεί να μην είναι το ιδανικότερο, αλλά για δρομείς σαν τον Γκούλετ, ο οποίος εργάζεται από το πρωί μέχρι το βράδυ, είναι η μόνη στιγμή μεσ’ στην ημέρα για τρέξιμο. Ακόμη, για όσους αθλητές συμμετέχουν σε αγώνες που απαιτούν νυχτερινό τρέξιμο (π.χ. ορισμένοι αγώνες υπεραποστάσεων)  η προπόνηση στο σκοτάδι επιβάλλεται. 

«Όταν ο ήλιος δύει, το αίσθημα της ισορροπίας μεταβάλλεται επειδή χάνεται η περιφερειακή όραση», μας λέει η Μόνα Μέριλ, 37 ετών, κορυφαία αθλήτρια αγώνων περιπέτειας, η οποία προετοιμάζεται για πολυήμερες αθλητικές συναντήσεις που διαρκούν όλο το 24ωρο. «Είναι πολύ σημαντικό να προπονήσετε το σώμα σας ώστε να μπορεί να προσαρμοστεί».

Νυχτερινοί χειρισμοί

Για χρόνια σύστηναν στους δρομείς να αποφεύγουν να γυμνάζονται λίγο πριν την κατάκλιση, επειδή η άσκηση παρεμποδίζει τον ύπνο. Η αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής του Ύπνου συμβουλεύει να αποφεύγουμε την έντονη άσκηση 6 ώρες πριν να κοιμηθούμε. «Η λογική εξήγηση είναι να αποτρέψουμε τον οργανισμό να παράγει ενδορφίνες και άλλες διεγερτικές ουσίες, που ενδεχομένως διαταράσσουν τον ύπνο ή μάς κάνουν να ξυπνάμε στη μέση της νύχτας», τονίζει η εκπρόσωπος της Ακαδημίας, Κάθλιν Μακ Καν. 

Εν τούτοις, πρόσφατη έρευνα του Σον Ντ. Γιάνγκστεντ, βοηθού καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας, στο τμήμα Επιστημών της ‘Αθλησης, δείχνει ότι αυτή είναι παραπλανητική γενίκευση. Σε δύο μελέτες, άτομα που ασκήθηκαν σε μετρίως υψηλή ένταση για μία ή και τρεις ώρες, δεν είχαν καμία δυσκολία να αποκοιμηθούν μισή ώρα αργότερα. «Η βραδινή άσκηση δεν αναστατώνει τον ύπνο των περισσότερων ανθρώπων, και μάλιστα, η ποιότητα του ύπνου αμέσως μετά την άσκηση μπορεί να βελτιωθεί αισθητά», λέει ο Γιάνγκστεντ.

Στην πραγματικότητα, ο Γιάνγκστεντ ισχυρίζεται ότι η βραδινή εκγύμναση μπορεί να κάνει καλό σε ορισμένους αθλητές, παραθέτοντας τα στοιχεία πρόσφατης έρευνας πάνω σε ομάδα κολυμβητών, των οποίων οι επιδόσεις κορυφώθηκαν από τις 6 το απόγεμα μέχρι τις 11 το βράδυ. Αν και δεν έχει κατανοηθεί ακόμη η λειτουργία αυτού του μηχανισμού, ο Γιάνγκστεντ δηλώνει ότι υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που πιθανόν συμβάλλουν. Ένας από αυτούς είναι η θερμοκρασία του σώματος που έχει την τάση να ανεβαίνει στο τελείωμα της ημέρας και η οποία έχει σχέση με την αύξηση της δύναμης και τη βελτίωση του χρόνου αντίδρασης. ‘Αλλος παράγοντας είναι η έκλυση δύο ορμονών, που είναι σημαντικές για τον ενεργειακό μεταβολισμό, της κορτιζόλης και της θυρεοεκλυτίνης, οι οποίες φτάνουν στα υψηλότερα επίπεδά τους το βράδυ. «Όλοι μας διαθέτουμε εσωτερικούς σωματικούς ρυθμούς που μας υπαγορεύουν πότε αισθανόμαστε καλύτερα και πότε μπορούμε να αποδώσουμε τα μέγιστα», μάς λέει ο Γιάνγκστεντ. «Πρέπει κι εσείς να ανακαλύψετε τι σας ταιριάζει».

Πριν το χάραμα…

Δεν είναι μόνο τη νύχτα που μπορεί κανείς να τρέξει στο σκοτάδι. Σε μερικές περιοχές της χώρας, όπου ο ήλιος ανατέλλει σχετικά αργά, γύρω στις 8 π.μ., από το Δεκέμβριο έως το Φεβρουάριο, οι πολύ πρωινοί δρομείς μπορούν να καλύψουν όλα τους τα χιλιόμετρα πριν να χαράξει. 

Ο Φίλιπ Πίτζο, κοσμήτορας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, βάζει το ξυπνητήρι στις 4 το πρωί για να προλάβει να τρέξει 13 χιλιόμετρα (8 μίλια) και να φτάσει στο γραφείο του πριν τις 6:30. Τα τελευταία 30 χρόνια, ο δρ. Πίτζο έχει προετοιμαστεί για περισσότερους από 20 μαραθώνιους, κυρίως στο σκοτάδι· ο επόμενος αγώνας στον οποίο θα συμμετάσχει, είναι ο μαραθώνιος της Νέας Υόρκης, το Νοέμβριο. 

«Η δουλειά μου δεν μου παρέχει άνεση χρόνου, έτσι αν δεν τρέξω πριν να ξεκινήσω την ημέρα μου, είναι απίθανο να βρω άλλο χρόνο για άσκηση», μας λέει. Ο δρ. Πίτζο τρέχει στην καλοφωτισμένη πανεπιστημιούπολη του Στάνφορντ, που του είναι οικεία, και προτείνει, προκειμένου να αποφύγετε τους τραυματισμούς, να επιλέξετε διαδρομή με κριτήρια την καλή ορατότητα του δρόμου («αυτήν την ώρα της ημέρας το τοπίο δεν παίζει σπουδαίο ρόλο») και την προβλεψιμότητα («μάθετε πού υπάρχουν εμπόδια και αλλαγές στη μορφολοφία του εδάφους»). Τρέχει με δύο φώτα, ένα στερεωμένο στο κεφάλι του και το άλλο στη μέση του για να βλέπει, καθώς και με αντανακλαστικό γιλέκο για να τον βλέπουν.

Καλύτερα να τρέχουμε νωρίς το πρωί ή αργά το βράδυ;
 
Αν έχετε δύο επιλογές, είτε να μείνετε αργά για να τρέξετε, είτε να βάλετε το ξυπνητήρι για να σηκωθείτε πριν το χάραμα, ορισμένοι ειδικοί σάς συστήνουν να πάτε καλύτερα για ύπνο. «Στο τέλος μιας κουραστικής μέρας, είναι πιθανό να κάνετε λιγότερο συντονισμένες κινήσεις και να είστε περισσότερο επιρρεπείς σε ατυχήματα», μας εξηγεί η Φίλις Ζι, Ph.D., καθηγήτρια Φυσιολογίας και διευθύντρια στο Κέντρο Διαταραχών του Ύπνου, στο Βορειοδυτικό Πανεπιστήμιο του Σικάγου. «Προτού να πάτε για τρέξιμο, καλύτερα να δώσετε ευκαιρία στο σώμα σας να ξεκουραστεί. Επιπλέον, το τρέξιμο βελτιώνει τη διάθεση και αυξάνει την παραγωγικότητα· άρα αν τρέξετε πρωί, αυτό θα σας βοηθήσει όλη την ημέρα να λειτουργήσετε καλά».

Δυστυχώς λίγοι δρομείς έχουν την πολυτέλεια να τρέχουν όποτε θέλουν. «Οι ώρες που επιλέγουν οι αθλητές να τρέξουν είναι συνάρτηση της ζωής τους», μας λέει ο προπονητής αγώνων δρόμου Γκρεγκ Μακ Μίλαν. «Το ιδανικό θα ήταν, αν σας επέτρεπε το πρόγραμμά σας, να τρέχετε και να αγωνίζεστε όποτε αρέσει στο σώμα σας».

Ο Γκούλετ αισθάνεται τυχερός. Με άγριους ανέμους να φυσούν στον ποταμό Τσαρλς, αυτός που είναι πατέρας 3 παιδιών και του οποίου το ημερήσιο πρόγραμμα δεν αφήνει κενό για τρέξιμο πριν τις 11 μ.μ., καλπάζει προς τη γραμμή του ορίζοντα εκεί όπου τα φώτα ενώνονται με τα σκοτεινά νερά του ποταμού.
«Κάνω τις καλύτερες σκέψεις αυτήν την ώρα» εξομολογείται. «Δεν υπάρχει τίποτα που να διασπά την προσοχή μου».

Μέτρα προστασίας στα…σκοτάδια 

Ξεκινήστε χαλαρά. Χρειάζεται χρόνος μέχρι να συνηθίσει να τρέχει κανείς στο σκοτάδι, γι΄ αυτό καλύτερα οι πρώτες σας εξορμήσεις να είναι σύντομες. Αρχικά, κάντε λίγους γύρους στη γειτονιά σας προτού βάλετε πλώρη για μεγαλύτερες διαδρομές ή πριν αποτολμήσετε να τρέξετε σε μονοπάτια.

Ακολουθήστε τον κοινό νου. Φορέστε ρούχα από αντανακλαστικό υλικό. Αφήστε το MP3 στο σπίτι. Πάρτε κινητό τηλέφωνο. Ενημερώστε κάποιον για το πρόγραμμά σας: τι ώρα φεύγετε, πού πάτε και τι ώρα υπολογίζετε να επιστρέψετε.

«Το πλήθος παρέχει ασφάλεια», κανόνας που επιβάλλεται. Μια ομάδα δρομέων είναι περισσότερο ορατή στα οχήματα που πλησιάζουν και αποθαρρύνει πιθανούς ενοχλητικούς τύπους. Σε ανώμαλο δρόμο, οι συναθλητές μπορούν να σας ειδοποιήσουν για αλλαγές στη μορφολογία του εδάφους.

Συνηθίστε να φοράτε φακό στο κεφάλι σας. Προσοχή να μην εστιάζετε τα μάτια σας συνεχώς στο φωτεινό κύκλο γιατί μπορεί να προκαλέσει περιορισμένη ορατότητα καθώς και αίσθημα ναυτίας.

Μετάφραση : Φανή Αδάμ
Επιμέλεια: Ανδρέας Καλογερόπουλος